Filmy o inwazji zombie, a więc ożywionych martwych ciałach, łaknących ludzkich mózgów, solidnie straszyły publiczność kinową już na początku lat 30. XX wieku. Były także zawsze zaskakująco trafną i skuteczną metaforą społeczeństwa skażonego szeregiem problemów – chociażby rasizmem, konsumpcjonizmem czy ślepym podążaniem za mediami.
Kinematografie azjatyckie, chętnie inspirujące się kinem zachodnim, przyjęły ten gatunek znacznie później. Prekursorem było prawdopodobnie hongkońskie „Zombie in a Haunted House” w reżyserii Wen Yi z roku 1959. Jest to dzieło niedostępne, więc trudno powiedzieć jak wyglądały pierwsze kroki żywych trupów na tym kontynencie. Konwencja przyjęła się na dobre znacznie później i wykorzystywana była przez twórców hongkońskich, japońskich oraz koreańskich do szalonych zabaw gatunkowych. Łączono ją z innymi elementami, często lokalnymi. W ten sposób zombie spotykały się np. z kosmitami („The Aliens and the Kong Kong Zombie”, reż. Ahn Seung-ho z 1989r.), adeptami sztuk walk („Tokyo Zombie”, reż. Sakichi Sato, 2005) oraz (a jakże!) z yakuzą („Deadman Inferno”, reż. Hiroshi Shinagawa, 2015).
Deadman Inferno, reż. Hiroshi Shinagawa
Dopiero w ostatnich latach wirus zombie zainfekował twórców w krajach z małym lub dopiero powstającym przemysłem filmowym. Zaproponowanie czegoś nowego nie jest łatwe – schematy są już mocno zużyte, liczy się raczej pokazanie zombie-apokalipsy w lokalnym otoczeniu, przez odhaczenie wszystkich obowiązkowych elementów gatunku. Filmy te, często realizowane półamatorskimi środkami, pozostają więc lokalnymi ciekawostkami. Warto tu odnotować chociażby „Zombies from Banana Village” z Malezji (reż. Mamat Khalid, 2007), kambodżańskie "Run!" (reż. Oudom Touch, 2013) czy „Hsien of the Dead” (reż. Gary Ow, 2012), w którym zombie dokonują zniszczeń w Singapurze.
Azjatyckimi filmami, które włączyły się do światowej dyskusji o gatunku, jest dopiero dylogia Yeon Sang-ho, twórcy wcześniej znanego ze znakomitych, ponurych animacji, eksplorujących problemy trawiące Koreę. W animowanej „Stacji Seul” (2016, 12. Pięć Smaków) i fabularnym „Zombie Express” (2016, 10. Pięć Smaków) reżyser porusza temat głębokich podziałów w swoim społeczeństwie. W pierwszym z filmów wirus zombie początkowo rozprzestrzenia się między bezdomnymi. Jest to możliwe, gdyż ludzi żyjących na głównej seulskiej stacji kolejowej nikt nie chce zauważyć. Potem będzie na to jednak za późno.
Blockbuster „Zombie Express” okazał się prawdziwym tour de force reżysera. To nie tylko utrzymany w świetnym tempie zombie-thriller, w którym grupa ludzi ucieka z Seulu przed epidemią, ale także inteligentny komentarz społeczny. Umieszczenie akcji w pędzącym w kierunku portowego Busan pociągu pokazuje metaforycznie, jak bardzo podzielony na klasy jest to naród. Film nie tylko stał się przebojem w całym regionie, ale uznany został za istotny dla rozwoju gatunku w ogóle. Od tego momentu Koreańczycy pokochali żywe trupy i zdążyli znaleźć dla nich miejsce nawet w kostiumie historycznym, czego dowodem jest fabularny „Rampant” (Kim Sung-hoon, 2018) i netfliksowy serial „Królestwo” (Kim Seong-hun, 2019). Świetną zabawę gwarantuje także „Sztos rodzina: zombie do usług” (Lee Min-jae, 2019, 13. Pięć Smaków), dowodząca, że nawet zombie nie powinny zadzierać z twardymi mieszkańcami koreańskiej prowincji.
Sztos rodzina: zombie do usług, reż. Lee Min-jae
Fenomenem bardzo potrzebnym pogrążonemu w kryzysie kreatywności kinu japońskiemu, stało się „Jednym cięciem” (Shinichiro Ueda, 2017, 13. Pięć Smaków). Kosztujący grosze film zupełnie nieoczekiwanie rozpędził się do rozmiaru wielkiego przeboju, przywracając wiarę, że da się jeszcze odnieść sukces bez pieniędzy, a z pomysłem i zapałem. W tej meta opowieści o ekipie, która realizując film o zombie zostaje zaatakowana przez powstałe z martwych ciała, jest sporo scenariuszowych niespodzianek. Zdradzać ich nie należy, ponieważ każdy miłośnik dobrego kina powinien „Jednym cięciem” zobaczyć.
Pełna wersja tekstu dostępna jest na portalu Papaya.Rocks.
Projekcje filmów na 13. Azjatyckim Festiwalu Filmowym Pięć Smaków:
"Jednym cięciem" - sobota 16 lis 21:30 Muranów
"Sztos rodzina: zombie do usług" - sobota 16 lis 23:15 Muranów; niedziela 17 lis 18:15 Kinoteka 2
